จัดฟันเด็ก เริ่มได้ตอนลูกกี่ขวบ
เรื่องสุขภาพปากและฟันของคนเราเป็นสิ่งสำคัญ แต่ในสมัยนี้เราจะพบว่ามีเด็กและวัยรุ่นหลายคนที่นิยมจัดฟันจนดูเหมือนทำตามแฟชั่น ทั้งที่จริงแล้วการ “จัดฟันเด็ก” เป็นไปเพื่อแก้ไข้การสบฟันที่ผิดปกติของเด็ก พ่อแม่หลายคนอาจจะยังไม่แน่ใจว่าสภาพฟันแบบไหนที่จะเข้าข่ายมีปัญหา ลูกเราฟันเหยินหรือฟันเกหรือเปล่า สมควรได้รับการจัดฟันหรือไม่ แม้แต่ว่าควรให้ลูกจัดฟันตอนกี่ขวบดี ติดตามบทความของวันนี้เลยค่ะ จะได้ทราบเรื่องราวของการจัดฟันสำหรับเด็กมากขึ้น
แบบไหนที่เรียกว่าฟันเหยิน?
ฟันเหยิน คือ ภาวะที่ฟันหน้าด้านบนยื่นออกจากปากหรือครอบปิดฟันหน้าด้านล่าง ซึ่งไม่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพหากไม่มีอาการมากจนเกินไป โดยอาจเกิดจากพันธุกรรมหรือสาเหตุอื่นๆ เช่น กระดูกกะโหลกศีรษะหรือฟันผิดปกติ
อาการฟันเหยินจะขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรง ซึ่งอาจสังเกตได้จากรูปหน้าที่ผิดปกติ เช่น หน้าสั้น หน้ากว้าง หน้าอูม มีร่องใต้คาง เป็นต้น รวมทั้งอาจเห็นเหงือกขณะยิ้มหรือพูด พูดไม่ชัดเจน กัดหรือเคี้ยวอาหารลำบาก ส่วนลักษณะที่ปรากฏในช่องปาก ได้แก่ ฟันบนสบคร่อมฟันล่าง ส่วนโค้งบริเวณเพดานปากตื้น มีร่องซึ่งเกิดจากฟันหน้าล่างสบกับเพดานปาก หรือฟันหน้าล่างซ้อนเก
ฟันเกต่างจากฟันเหยินอย่างไร?
ฟันเก คือ อาการที่ฟันไม่ได้เรียงตามแนวปกติส่งผลให้ทำความสะอาดช่องปากได้ยาก อาจทำให้พูดไม่ค่อยชัด ฟันเกเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ เช่น ผู้ป่วยมีขากรรไกรบนและล่างไม่เท่ากัน หรือลักษณะช่องปากของผู้ป่วยเล็กจนทำให้ฟันที่ขึ้นมานั้นเบียดกัน ส่วนใหญ่ฟันเกเกิดจากลักษณะทางพันธุกรรม แต่ก็อาจเกิดจากสาเหตุอื่นๆได้
อาการฟันปรากฏให้เห็นได้จากรูปลักษณะ เช่น การเรียงตำแหน่งที่ผิดปกติของฟันหรือความผิดปกติของลักษณะใบหน้า ซึ่งอาจทำให้ผู้ป่วยสูญเสียความมั่นใจ นอกจากนี้ อาจมีอาการเคี้ยวหรือกัดไม่ถนัด หรือพูดไม่ค่อยชัดร่วมด้วย
ทำความรู้จักกับการสบฟันแบบต่างๆ
1. Underbite – ฟันล่างคร่อมฟันบน คางยื่น ฟันไม่สามารถสบฟันได้
2. Misalignment – ฟันเรียงตัวไม่เป็นระเบียบ
3. Crossbite – ฟันสบคร่อม เพราะขากรรไกรบนมีขนาดเล็กกว่าขากรรไกรล่าง
4. Crowding – ฟันไม่สามารถขึ้นได้เนื่องจากขากรรไกรเล็ก
5. Gaps – ฟันห่าง
6. Deepbite – ฟันหน้าสบลึก
7. Openbite – ฟันหน้าบนสบเปิด
8. Overbite – ฟันหน้าบนสบยื่น
การจัดฟันเด็กสามารถทำได้หรือไม่?
การให้การรักษาทางทันตกรรมจัดฟันนั้นมีหลายช่วงอายุ ซึ่งต้องพิจารณาตามความผิดปกติและพัฒนาการของกะโหลกศีรษะและใบหน้าร่วมด้วย โดยมีแนวทางพิจารณาดังนี้ หากมีความผิดปกติของความสัมพันธ์ของกระดูกขากรรไกรบน-ล่าง ก็ควรจะเริ่มการบำบัดรักษาตั้งแต่อายุยังน้อยเพื่อป้องกันมิให้ปัญหาลุกลาม
เราจะเห็นได้ว่าการจัดฟันเพื่อแก้บางปัญหาสามารถทำได้ตั้งแต่ในเด็ก ไม่ต้องรอฟันน้ำนมหลุดหมดก่อนหรือรอจนฟันแท้ขึ้นครบ การรักษาตั้งแต่เริ่มแรกอาจจะทำให้ใช้เวลาในการรักษาน้อยกว่า แล้วยังไม่ยุ่งยาก ลดค่าใช้จ่าย และได้ผลการรักษาที่ดีและยั่งยืน
การจัดฟันในเด็กตามช่วงอายุ
1. วัยเด็กเล็ก (ระยะฟันน้ำนม) เป็นวัยที่ยังไม่สามารถให้ความร่วมมือได้ดี จึงยังไม่ควรจัดฟัน แต่พ่อแม่ควรเฝ้าสังเกตการเปลี่ยนแปลงของฟันลูก
2. วัยเด็ก (ระยะชุดฟันผสม) เป็นระยะที่ฟันหน้าและฟันกรามถาวรซี่แรกขึ้นเรียบร้อยแล้ว สมควรจัดฟัน เพื่อแก้นิสัยหรือความผิดปกติที่เกิดจากขากรรไกร โดยใช้เครื่องมือชักนำและปรับเปลี่ยนทิศทางการเจริญเติบโตของขากรรไกร
3. วัยรุ่น (ระยะฟันถาวร) เป็นระยะที่ฟันถาวรทุกซี่ยกเว้นฟันกรามซี่ที่ 3 ขึ้นเรียบร้อยแล้ว เป็นระยะที่เหมาะสมในการจัดฟันเพื่อแก้ไขตำแหน่งฟันและการสบฟันที่ผิดปกติ
จะรู้ได้อย่างไรว่าลูกสมควรปรึกษาแพทย์เรื่องจัดฟัน?
พ่อแม่หลายคนอาจยังไม่แน่ใจว่าควรมองหาสัญญาณอะไรบ้างที่บ่งชี้ว่าลูกควรไปพบทันตแพทย์จัดฟัน นี่คือรายการของสิ่งที่คุณพ่อคุณแม่ควรสังเกต โปรดจำไว้ว่าแม้ว่าลูกจะไม่แสดงอาการใดๆก็ตาม คุณพ่อคุณแม่ก็ควรนัดพบทันตแพทย์ตามเวลาสม่ำเสมอ
1. ลูกมีฟันเกฟันซ้อนหรือไม่?
สัญญาณที่ชัดเจนที่สุดที่บ่งบอกว่าลูกต้องการใช้เครื่องมือจัดฟันคือฟันที่งอกทับซ้อนกัน และอาการฟันล่างครอบฟันบนกับฟันเหยิน รวมถึงฟันที่ขึ้นมาอย่างคดงอและขึ้นมาแบบเบียดกันจนแออัดเกินไป
เครื่องมือจัดฟันสำหรับเด็กสามารถช่วยจัดฟันเพื่อแก้ไขปัญหาการสบฟันของเด็ก และยังสามารถดึงฟันเข้าด้วยกันหากจำเป็นต้องถอนฟันออกเพื่อแก้ไขปัญหาความแออัดของฟัน
2. ฟันน้ำนมของลูกหลุดเร็วไปหรือไม่?
การสูญเสียฟันน้ำนมในช่วงแรกอาจเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติหรือจากการบาดเจ็บหรือความเจ็บป่วย เมื่อฟันแท้ไม่พร้อมที่จะขึ้นมาเติมเต็มช่องว่าง ฟันจึงเคลื่อนที่เพื่อเติมเต็มช่องว่างด้วยตนเอง
หากสิ่งนี้เกิดขึ้นกับฟันของลูกของ แพทย์จะต้องใช้เครื่องมือจัดฟันเพื่อป้องกันฟันแท้ของพวกเขาไม่ให้ขึ้นมาแบบคดงอหรือขึ้นมาแบบบทับซ้อนกัน
3. ลูกชอบดูดนิ้วหรือไม่?
หากลูกยังไม่ถึงอายุก่อนวัยเรียน มันก็ยังเป็นที่ยอมรับได้ที่เด็กจะยังคงดูดนิ้วหัวแม่มืออยู่ ในทางตรงกันข้ามถ้าลูกอายุมากกว่า 4 หรือ 5 ปี แต่ยังมีพฤติกรรมติดดูดนิ้วหัวแม่มือ คุณพ่อคุณแม่อาจต้องพาลูกไปพบทันตแพทย์
การดูดนิ้วหัวแม่มือเป็นระยะเวลายาวสามารถผลักฟันออกจากแนว และอาจส่งผลต่อการเจริญเติบโตและการพัฒนาของกระดูกขากรรไกรของเด็ก เครื่องมือจัดฟันสามารถช่วยดึงฟันกลับเข้าที่ได้
4. ฟันของลูกทำความสะอาดยากหรือเปล่า?
หากฟันของเด็กทับซ้อนกันในลักษณะที่ทำให้ยากต่อการทำความสะอาด ลูกอาจจำเป็นต้องใส่เครื่องมือจัดฟัน ทันตแพทย์จะสังเกตเห็นจุดบอดลูกของคุณไม่สามารถทำความสะอาดฟันได้อย่างถูกต้อง ถ้าเป็นเช่นนั้น เขาอาจแนะนำให้คุณพ่อคุณแม่นัดกับทันตแพทย์จัดฟัน เพราะการดูแลทำความสะอาดฟันที่เหมาะสมสามารถป้องกันโรคเหงือกและฟันผุได้
เครื่องมือทันตกรรมและจัดฟันสำหรับเด็ก
เครื่องมือทันตกรรมที่ช่วยป้องกันหรือแก้ไขปัญหาการสบฟันผิดปกติ เพื่อบรรเทาความรุนแรงของความผิดปกติซึ่งควรทำในผู้ป่วยเด็กตามที่ทันตแพทย์เห็นสมควรแก่วัย ได้แก่
- เครื่องมือกันฟันล้ม (Space maintainer)
ใช้ในกรณีที่มีการสูญเสียฟันหรือต้องถอนฟันน้ำนมก่อนเวลาที่ฟันนั้นควรจะหลุด ทันตแพทย์จะถอนฟันน้ำนมที่เสียออก แล้วพิมพ์ปากเพื่อทำเครื่องมือกันฟันล้มใส่ให้ ใส่ไปจนกว่าจะถึงเวลาที่ฟันแท้งอกขึ้นทดแทนในช่องว่างที่ถอนฟัน ก็จะยกเลิกการใส่เครื่องมือกันฟันล้ม คนไข้เด็กก็จะมีฟันแท้งอกตรงในบริเวณที่ควรจะงอก ทำให้ไม่ก่อให้เกิดปัญหาฟันคุดของฟันแท้ในบริเวณนั้น หรือปัญหาการล้มเกของฟันรอบข้าง
- เครื่องมือจัดฟันแบบถอดได้ในเด็ก
เครื่องมือจัดฟันถอดได้ในเด็กมักจะมีรูปแบบง่ายๆ ใส่และถอดได้ด้วยตัวเด็กเอง ไม่เจ็บ ซึ่งจะช่วยลดปัญหาที่อาจรุนแรงขึ้น จากกรณีของการสบฟันผิดปกติอื่นๆ เช่น การสบฟันล่างคร่อมฟันบน หรือฟันบนยื่นเหยินมาก ถ้าหากละเลยปัญหาเหล่านี้ อาจส่งผลให้เกิดความรุนแรงของปัญหามากขึ้น การแก้ไขในวัยที่หมดการเจริญเติบโตแล้วอาจจะยุ่งยากตามไปด้วย การรักษาใช้เวลานานและมีค่าใช้จ่ายที่สูงขึ้น
- เครื่องมือแก้นิสัยที่ผิดปกติ
สาเหตุของการสบฟันที่ผิดปกติในเด็กจำนวนมากเกิดจากนิสัยต่างๆ เช่น การดูดนิ้ว การกลืนที่ผิดปกติ หรือการหายใจทางปากจากปัญหาทางเดินหายใจ อาจจะส่งผลให้ฟันหน้าบนยื่นหรือไม่สบฟันได้ในที่สุด ทันตแพทย์จะมีเครื่องมือรูปแบบต่างๆ ที่ช่วยแก้ไขนิสัยเหล่านี้ให้แก่เด็กได้
ประโยชน์ของการจัดฟันให้เด็ก
- เพื่อสุขภาพเหงือก หากฟันน้ำนมของเด็กแออัดหรือคด มันอาจทำให้ลูกทำความสะอาดฟันได้ยาก สิ่งนี้อาจนำไปสู่โรคเหงือก ซึ่งไม่สามารถหายไปได้โดยง่ายแม้ว่าจะมีฟันแท้ขึ้นมาแล้วก็ตาม
- เพื่อฟันแท้ในวัยผู้ใหญ่ เครื่องมือจัดฟันสามารถช่วยให้ฟันแท้ขึ้นมาอย่างถูกต้องและไม่โค้งงอ โดยเฉพาะถ้าฟันน้ำนมของลูกหลุดไปตั้งแต่ยังเด็ก
- แก้ปัญหาการสบฟัน หากทันตแพทย์นำภาพเอ็กซ์เรย์ฟันของลูกมาแสดงถึงปัญหาการพัฒนาของฟันแท้ของเขา ทันตแพทย์อาจแนะนำให้จัดฟันเป็นการป้องกันปัญหา
การดูแลรักษาเมื่อจัดฟัน
- แปรงฟันให้สะอาด
- ให้ลูกบ้วนปากหลังรับประทานอาหารด้วยน้ำเปล่าเพื่อกำจัดเศษอาหารที่ติดอยู่ ทำประมาณ 3-4 ครั้งต่อวัน
- ให้บ้วนปากด้วยน้ำยาบ้วนปากที่ผสมฟลูออไรด์ก่อนอนทุกคืน
- ช่วยลูกขัดฟันเพื่อทำความสะอาดในซอกที่เข้าถึงยาก
- ไปพบทันตแพทย์ตามนัดทุกครั้ง
ระวัง! การจัดฟันแฟชั่น
การจัดฟันโดยทันตแพทย์มีค่าใช้จ่ายค่อนข้างสูง เด็กหรือวัยรุ่นหลายคนจึงเลือกใช้วัสดุจัดฟันที่ทำขึ้นมาเลียนแบบซึ่งอาจหาซื้อได้จากร้านค้าออนไลน์ ตลาดนัด หรือคลินิกจัดฟันแฟชั่นที่ผิดกฎหมาย ซึ่งผู้ที่ให้บริการจัดฟันแฟชั่นมักเป็นผู้ที่ไม่มีความรู้ทางทันตกรรม และอุปกรณ์หรือวัสดุจัดฟันที่ใช้ก็อาจไม่สะอาด ไม่มีคุณภาพ หรือไม่ผ่านการฆ่าเชื้ออย่างถูกต้อง ซึ่งปัจจัยเหล่านี้อาจก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพช่องปากตามมา เช่น แพ้วัสดุอุปกรณ์ที่ใช้เพราะปนเปื้อนสารเคมี เกิดการอักเสบและติดเชื้อเพราะอุปกรณ์ไม่สะอาดและไม่ได้ผ่านการฆ่าเชื้อ เหงือกเสียหายเพราะอุปกรณ์ที่ไม่ได้มาตรฐานอาจบาดหรือกดกระพุ้งแก้มและเหงือกจนเกิดเป็นแผลหรือแผลเรื้อรัง ขั้นหนักสุดคือฟันเสียหาย เพราะการปรับแต่งลวดภายในช่องปากโดยผู้ที่ไม่มีความรู้อาจทำให้เกิดแรงกดที่ตัวฟันมากเกินไปจนทำให้ปวดฟันมาก ฟันเคลื่อนผิดตำแหน่ง ฟันตายจนเปลี่ยนเป็นสีคล้ำ หรืออาจรุนแรงถึงขั้นรากฟันละลายและต้องถอนฟันซี่นั้นออกไป
คุณพ่อคุณแม่จึงต้องหมั่นสอดส่องลูกหลานให้ดี อย่าให้เขาไปซื้อหาอุปกรณ์จัดฟันตามแฟชั่นมาใส่เองอย่างเด็ดขาด พาเขาไปพบทันตแพทย์โดยตรงเพื่อวินิจฉัยถึงปัญหาที่ลูกอาจจะมี หากมีปัญหาเรื่องการสบฟันจริงก็จะได้รักษาอย่างถูกต้องกับทันตแพทย์
อ่านบทความสำหรับแม่และเด็กอื่นๆที่น่าสนใจได้ที่นี่ >> story.motherhood.co.th
มองหาสินค้าสำหรับแม่และเด็กในราคาสุดพิเศษได้เลยที่ >> Motherhood.co.th