คู่มือเลี้ยงลูก: ฉบับการดูแล “เด็กข้ามเพศ”
แน่นอนว่าการเลี้ยงลูกที่เป็น “เด็กข้ามเพศ” ไม่ใช่สิ่งที่ใคร ๆ ได้เตรียมตัวเตรียมใจมาก่อนล่วงหน้า ในฐานะพ่อแม่ คุณจะต้องเรียนรู้เกี่ยวกับความรักและการยอมรับลูกในสิ่งที่เป็นมากกว่าที่พวกคุณเคยคาดคิด สิ่งสำคัญที่คุณต้องเข้าใจก่อนก็คือ ต้องแยกความแตกต่างระหว่างความคิดที่ว่า ‘เด็กก็เป็นแบบนี้’ และเมื่อพวกเขากำลังยืนยันสิ่งต่าง ๆ เกี่ยวกับตัวเอง ที่มีความสำคัญต่ออัตลักษณ์และการพัฒนาตัวตนของพวกเขา เช่นเดียวกับกรณีของอัตลักษณ์และการแสดงออกทางเพศ เยาวชนข้ามเพศหรือคนข้ามเพศต้องเผชิญกับความวิตกกังวล ซึมเศร้า และการฆ่าตัวตายในอัตราที่สูง ความเสี่ยงด้านสุขภาพจิตที่เพิ่มขึ้นเหล่านี้ส่วนใหญ่เกิดจากปัจจัยภายนอก เช่น การเลือกปฏิบัติ การตกเป็นเหยื่อ และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง การปฏิเสธของครอบครัว Motherhood ขอส่งท้ายเดือน Pride นี้ด้วยบทความที่จะทำให้คุณเข้าใจเด็กข้ามเพศและความหลากหลายทางเพศมากขึ้นค่ะ
ข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับอัตลักษณ์ทางเพศ
เด็กไม่ได้เกิดมาโดยรู้แต่แรกว่าการเป็นเด็กชายหรือเด็กหญิงหมายความว่าอย่างไร พวกเขาเรียนรู้จากพ่อแม่ พี่ที่โตกว่า และคนรอบข้าง กระบวนการเรียนรู้นี้เริ่มต้นตั้งแต่เนิ่น ๆ ทันทีที่แพทย์ พยาบาล หรือผู้ให้บริการด้านสุขภาพรายอื่นประกาศออกมาจากการสังเกตอวัยวะเพศภายนอกของทารกแรกเกิด ว่าเด็กคนนั้นเป็น ‘เด็กผู้ชาย’ หรือ ‘เด็กผู้หญิง’ โลกรอบตัวเด็กเริ่มสอนบทเรียนเหล่านี้ ไม่ว่าจะเป็นเสื้อผ้าสีฟ้าและเสื้อผ้าสีชมพู ‘ของเล่นของเด็กผู้ชาย’ และ ‘ของเล่นของเด็กผู้หญิง’ หรือบอกเด็กผู้หญิงว่า ‘สวย’ และเด็กผู้ชายก็ ‘เข้มแข็ง’ สิ่งเหล่านี้ยังคงดำเนินต่อไปในวัยแรกรุ่นและวัยผู้ใหญ่ เนื่องจากความคาดหวังทางสังคมเกี่ยวกับการแสดงออกและพฤติกรรมของผู้ชายและผู้หญิงมักจะเข้มข้นมากขึ้น แต่เพศไม่ได้มีอยู่เพียงแค่ในเงื่อนไขของระบบสองเพศ (Binary) เท่านั้น เพศเป็นสิ่งที่มีสเปกตรัมของมันเอง โดยที่คนเราแสดงออกและระบุตัวตนด้วยระดับของความเป็นชายและความเป็นหญิงที่แตกต่างกัน คนข้ามเพศเองก็ระบุตัวตนของพวกภายในสเปกตรัมนี้ เพียงแต่เป็นเพศที่แตกต่างจากที่พวกเขาได้รับการกำหนดให้ตั้งแต่แรกเกิด
อัตลักษณ์ทางเพศและการแสดงออกเป็นหัวใจสำคัญต่อวิธีที่เรามองเห็นตนเองและมีส่วนร่วมในโลกรอบตัวเรา นี่เป็นเรื่องจริงสำหรับเด็กและวัยรุ่นที่เป็นคนข้ามเพศและเรียนรู้กำลังเรียนรู้เพศของตัวเอง ซึ่งการสนับสนุนจากครอบครัวเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง
อันที่จริง การวิจัยทางสังคมศาสตร์ที่มีเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ สะท้อนให้เห็นว่าพฤติกรรมที่ยืนยันต่อเรื่องเพศในส่วนของพ่อแม่และผู้ใหญ่คนอื่น ๆ (ครู ปู่ย่าตายาย ฯลฯ) ช่วยปรับปรุงสุขภาพจิตและความเป็นอยู่ที่ดีของเด็กได้เป็นอันมาก สิ่งที่ตรงกันข้ามคือความจริง เด็กข้ามเพศมีแนวโน้มที่จะมีความวิตกกังวล ซึมเศร้า มีความเสี่ยงต่อการติดสารเสพติด และคนเร่ร่อนมากขึ้น เมื่อถูกพ่อแม่ปฏิเสธอย่างฉับพลันทันทีหรือตั้งตัวเป็นศัตรู
นี่คือสิ่งสำคัญที่ต้องทราบและเป็นสิ่งที่ค่อนข้างน่าตกใจว่า การวิจัยพบว่าเยาวชนข้ามเพศมีความเสี่ยงสูงสุดที่จะฆ่าตัวตาย (เมื่อเทียบกับเพื่อนที่ไม่ใช่คนข้ามเพศ) อันเป็นผลมาจากการถูกปฏิเสธ การกลั่นแกล้ง และการตกเป็นเหยื่ออื่น ๆ
กล่าวอีกนัยหนึ่ง สำหรับเยาวชนข้ามเพศบางคน การสนับสนุนจากครอบครัวอาจเป็นเส้นแบ่งระหว่างการมีชีวิตและความตาย พ่อแม่และญาติ ๆ สามารถค้นหาแหล่งข้อมูล การสนับสนุนจากเพื่อนฝูง และคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญเพื่อช่วยเหลือตลอดการเดินทาง และเพื่อเป็นหลักประกันว่าลูกของคุณจะไม่เพียงแค่อยู่รอด แต่จะเติบโตอย่างงดงาม
ลูกของเราเป็นเด็กข้ามเพศหรือเปล่า ?
เมื่อถึงจุดหนึ่ง เด็กเกือบทุกคนจะมีพฤติกรรมที่เชื่อมโยงกับเพศต่าง ๆ เด็กผู้หญิงจะเล่นกับรถบรรทุก เด็กผู้ชายจะเล่นกับตุ๊กตา เด็กผู้หญิงจะเกลียดการใส่ชุดเดรส และเด็กผู้ชายจะยืนกรานที่จะสวมใส่มัน และพฤติกรรมที่ไม่เป็นไปตามความคาดหวังทางเพศไม่ได้หมายความว่าเด็กเป็นคนข้ามเพศเสมอไป มันหมายความว่าบางครั้งพฤติกรรมเหล่านี้สามารถบอกให้เราทราบว่าเด็กอาจมีความรู้สึกอย่างไรเกี่ยวกับเพศของตน เด็กบางคนระบุว่าเป็นเพศอื่นนอกเหนือจากที่พวกเขาได้รับการกำหนดให้เมื่อยังเป็นเด็กวัยเตาะแตะ
หลักทั่วไปในการพิจารณาว่าเด็กเป็นคนข้ามเพศหรือไม่ก็คือ เด็กมีความสม่ำเสมอ ยืนกราน และขัดขืนเกี่ยวกับอัตลักษณ์ของคนข้ามเพศหรือไม่ กล่าวอีกนัยหนึ่ง หากลูกชายวัย 4 ขวบของคุณต้องการสวมชุดเดรสหรือบอกว่าเขาอยากเป็นเด็กผู้หญิงแค่เพียงครั้งหรือสองครั้ง เขาก็อาจจะไม่ใช่คนข้ามเพศ แต่ถ้าลูกของคุณที่ได้รับการกำหนดให้เป็นผู้ชายตั้งแต่แรกเกิด ยืนกรานซ้ำแล้วซ้ำเล่าตลอดหลายเดือนหรือหลายปี ว่าเธอเป็นผู้หญิง แสดงว่าเธอน่าจะเป็นคนข้ามเพศ
โดยธรรมชาติแล้ว การแสดงออกของเด็กมีความแตกต่างกันอย่างไม่รู้จบ ดังนั้น ทางเลือกที่ดีที่สุดหากคุณคิดว่าลูกของคุณอาจเป็นคนข้ามเพศคือการปรึกษากับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางด้านความหลากหลายทางเพศ
ทำไมทุกวันนี้เด็ก ๆ ถึงระบุตนเองว่าเป็นคนข้ามเพศกันมาก ?
คนข้ามเพศมีตัวตนอยู่มาโดยตลอดในทุกวัฒนธรรมและทุกทวีป ดังนั้น มันจึงไม่ใช่เรื่องใหม่ แต่สิ่งที่เกิดขึ้นมีแต่การลบล้างประวัติศาสตร์นั้นออกไป ขณะนี้มีการมองเห็นถึงคนข้ามเพศที่มากขึ้น การยอมรับมากขึ้น และคนรุ่นใหม่ยังเรียนรู้เกี่ยวกับอัตลักษณ์ของคนข้ามเพศที่อยู่มาก่อนหน้านี้ด้วย
‘Gender dysphoria’ คืออะไร ?
ความทุกข์ใจในเพศสภาพ (Gender dysphoria) คือ การวินิจฉัยโดยทั่วไปที่มีให้กับบุคคลที่มีเพศกำหนดไม่เหมือนกับเพศที่พวกเขารู้สึกถึงตนเอง ตามคู่มือการวินิจฉัยและสถิติเกี่ยวกับความผิดปกติทางจิต (DSM) ของสมาคมจิตแพทย์อเมริกัน (American Psychiatric Association) คำ ๆ นี้บัญญัติขึ้นมามาแทนที่คำว่า ความผิดปกติของอัตลักษณ์ทางเพศ (Gender Identity Disorder) โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อให้เห็นภาพประสบการณ์ของเด็ก วัยรุ่น และผู้ใหญ่ที่ได้รับผลกระทบได้ดีขึ้น เพื่อให้เห็นภาพชัดเจน อัตลักษณ์ของคนข้ามเพศไม่ใช่ความเจ็บป่วยทางจิต คนข้ามเพศมักจะประสบกับ ‘ความรู้สึกไม่เชื่อมโยงกัน’ อย่างต่อเนื่องและแท้จริงระหว่างเพศที่ได้รับการกำหนดให้ตั้งแต่แรกเกิดกับความรู้สึกภายในว่าพวกเขาเป็นใคร
มันไม่ใช่แค่ช่วงสั้น ๆ หรือเป็นสิ่งที่จะเปลี่ยนแปลงได้
แน่นอนว่าเด็กและวัยรุ่นส่วนใหญ่ต้องผ่าน ‘ช่วงนั้นของชีวิต’ เช่น สวมชุดสีดำทั้งตัว ย้อมผม หรือหมกมุ่นอยู่กับวงดนตรีบางวง แต่การเป็นคนข้ามเพศมันไม่ใช่แค่เพียงช่วงเวลาสั้น ๆ ช่วงหนึ่ง มันคือการเดินทาง และการพยายามละเลยสิ่งนี้อาจเป็นอันตราย ในช่วงเวลาที่ลูกของคุณต้องการการสนับสนุนและการตรวจสอบให้แน่ใจมากที่สุด
การพยายามเปลี่ยนอัตลักษณ์ทางเพศของบุตรหลาน ไม่ว่าจะโดยการปฏิเสธ การลงโทษ การบำบัดรักษา หรือกลวิธีอื่น ๆ ไม่เพียงแต่จะไม่ได้ผลเท่านั้น แต่มันเป็นอันตรายและสามารถสร้างความเสียหายถาวรต่อสุขภาพจิตของลูกคุณได้ การบำบัดที่อ้างว่าเป็นการ ‘เยียวยา’ หรือการ ‘กลับใจใหม่’ ซึ่งโดยทั่วไปแล้วมีพื้นฐานมาจากความเชื่อ ได้รับการประณามอย่างสม่ำเสมอว่าเป็นอันตรายทางจิตใจ โดยสมาคมจิตวิทยาแห่งอเมริกา สมาคมการแพทย์อเมริกัน สมาคมจิตเวชแห่งอเมริกา และองค์กรวิชาชีพที่คล้ายคลึงกันจากทั่วโลกอีกจำนวนมาก
วิธีง่าย ๆ ในการเริ่มสนับสนุนหากลูกของคุณเป็นเด็กข้ามเพศ
- ใช้ชื่อและคำสรรพนามที่สอดคล้องกับอัตลักษณ์ทางเพศของเด็กเสมอ
- เป็นผู้สนับสนุนของลูก ไม่เพิกเฉยเมื่อพบพวกเกลียดกลัวคนข้ามเพศ (Transphobia) และขอให้คนอื่นเคารพตัวตนของลูกคุณ
- ให้ความรู้ตัวเองเกี่ยวกับข้อกังวลที่เยาวชนและผู้ใหญ่ข้ามเพศต้องเผชิญ
- เรียนรู้สิ่งที่โรงเรียนสามารถทำได้และควรทำเพื่อสนับสนุนลูกของคุณ
- กระตุ้นให้ลูกของคุณยืนหยัดเพื่อตนเองเมื่อทำได้อย่างปลอดภัย และกำหนดขอบเขตเมื่อจำเป็น
- รับรองกับลูกว่าพวกเขามีความรักและการสนับสนุนอย่างไม่มีเงื่อนไขจากคุณ
ปรึกษาเกี่ยวกับเด็กข้ามเพศในไทยได้ที่ไหน ?
- คลินิกเพศหลากหลายในวัยรุ่น (Gender Variation Clinic / Gen V clinic) ของโรงพยาบาลรามาธิบดี
ที่นี่ให้บริการดูแลวัยรุ่นอายุ 10-24 ปี ที่มีความหลากหลายทางเพศ โดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญและทีมสหาสาขาวิชาชีพ สามารถสอบถามได้ที่ โทร: 02 201 2799
ขอให้พ่อแม่เรียนรู้ที่จะอดทนต่อความคลุมเครือ ความไม่แน่นอน และความลื่นไหลทางเพศ หัวอกคนเป็นพ่อแม่มักต้องการทราบว่าลูกของตนจะเติบโตไปเป็นอย่างไร ด้วยความมั่นใจ ความชัดเจน และสม่ำเสมอ ความเข้มงวดที่เกิดขึ้นนั้นมาจากความวิตกกังวล แต่สิ่งต่าง ๆ จะไม่ชัดเจนเสมอไป ปล่อยให้ลูกของคุณหาคำตอบของพวกเขาเอง สำหรับเด็ก ๆ แล้วการสำรวจตัวตนนำมาซึ่งความเป็นไปได้มากมาย สิ่งต่าง ๆ สามารถเปลี่ยนแปลงได้ และมันก็โอเค จำไว้ว่าการเปิดกว้างจากพ่อแม่จะทำให้พวกเขาเป็นตัวของตัวเองอย่างมีความสุข
อ่านบทความสำหรับแม่และเด็กอื่นๆที่น่าสนใจได้ที่นี่ >> story.motherhood.co.th
มองหาสินค้าสำหรับแม่และเด็กในราคาสุดพิเศษได้เลยที่ >> Motherhood.co.th