รู้มั้ย? “ซึมเศร้าหลังคลอด” ผู้ชายก็เป็นได้เหมือนกันนะ

รู้มั้ย? “ซึมเศร้าหลังคลอด” ผู้ชายก็เป็นได้เหมือนกันนะ

ช่วงนี้เรื่องของภาวะ “ซึมเศร้าหลังคลอด” กำลังกลับมาเป็นประเด็นกันอีกครั้งในบ้านเราค่ะ แต่ว่าผู้คนส่วนใหญ่มักจะรับรู้เกี่ยวกับมันจากในมุมของคนเป็นแม่เท่านั้น ซึ่งก็ไม่แปลกอะไร เพราะว่าอาการนี้มีผลกระทบต่อแม่มากถึง 1 ใน 9 รายเลยทีเดียว แต่รู้ไหมคะ ? ว่าจริง ๆ แล้วภาวะนี้ก็สามารถเกิดขึ้นกับพ่อได้ด้วยเช่นกัน แต่ทำไมเราถึงมีความรู้เรื่องนี้กันน้อยมากเลยละ ? ทำไมมีผู้ชายไม่มากนักที่กล้าพูดถึงมัน ? นี่คือสิ่งที่ผู้เชี่ยวชาญเข้าใจเกี่ยวกับสาเหตุอาการและการรักษาภาวะซึมเศร้าหลังคลอดในผู้ชาย

ผู้ชายมีภาวะซึมเศร้าหลังคลอดได้ด้วยเหรอ ?

ภาวะซึมเศร้าหลังคลอดในผู้ชายเป็นจริงที่มีจริงเหรอ ? จากทั้งผู้เชี่ยวชาญและการวิจัยทางวิทยาศาสตร์ มันคือสิ่งที่เกิดขึ้นได้จริง ายงานในวารสารสมาคมการแพทย์อเมริกันพบว่าร้อยละ 10 ของผู้ชายทั่วโลกแสดงอาการซึมเศร้าจากไตรมาสแรกของการตั้งครรภ์ของภรรยาผ่านไปจนถึง 6 เดือนแรกหลังจากที่ทารกลืมตาดูโลก จำนวนก็ค่อย ๆ พุ่งสูงขึ้นถึง 26 เปอร์เซ็นต์ในช่วงระยะเวลา 3-6 เดือนหลังจากการมาถึงของทารก

“นั่นเป็นมากกว่าสองเท่าของอัตราการซึมเศร้าที่เรามักจะเห็นในผู้ชาย” ดร. เจมส์ เอฟ. พอลสัน รองศาสตราจารย์ด้านจิตวิทยาที่มหาวิทยาลัย Old Dominion รัฐเวอร์จิเนียและผู้นำการวิจัยซึ่งประเมินจาก 43 การศึกษาของพ่อกว่า 28,000 คนทั่วโลก “ความจริงที่ว่าความคาดหวังและพ่อใหม่ต้องผ่านมันไปให้ได้ทำให้มันเป็นความกังวลด้านสุขภาพที่สำคัญ และก็เป็นข้อกังวลที่แพทย์และผู้ให้บริการด้านสุขภาพจิตได้มองข้ามไปเสียเป็นส่วนใหญ่”

สาเหตุของภาวะซึมเศร้าหลังคลอดในผู้ชาย

ผลการศึกษาปี 2014 ที่ตีพิมพ์ในวารสารกุมารเวชศาสตร์พบว่าภาวะซึมเศร้าในหมู่พ่อมือใหม่เพิ่มขึ้น 68 เปอร์เซ็นต์ในช่วง 5 ปีแรกของชีวิตของทารก “ความจริงก็คือ 1 ใน 4 พ่อใหม่ในสหรัฐอเมริกามีอาการซึมเศร้า ซึ่งมีจำนวนพ่อ 3,000 คนที่เป็นโรคซึมเศร้าในแต่ละวัน เป็นเรื่องปกติที่พ่อจะต้องการความช่วยเหลือเมื่อเขาเข้าสู่ความเป็นพ่อ” ดร. วิล คอร์เตอเนย์ ผู้เขียน Dying to Be Men (Routledge, 2011) และผู้ก่อตั้งเว็บไซต์ SadDaddy.com กล่าว

ภูมิปัญญาดั้งเดิมถือได้ว่าภาวะซึมเศร้าหลังคลอดของแม่เกิดจากความผันผวนของฮอร์โมนเป็นส่วนใหญ่ และผลการศึกษาพบว่าฮอร์โมนของผู้ชายก็เปลี่ยนไปเช่นกันในระหว่างตั้งครรภ์และหลังคลอด ด้วยเหตุผลที่ยังไม่ทราบแน่ชัด ระดับฮอร์โมนเพศชายลดลง; เอสโตรเจน โปรแลคติน และคอร์ติซอลเพิ่มขึ้น ผู้ชายบางคนถึงกับมีอาการคลื่นไส้และน้ำหนักขึ้น “นักชีววิทยาวิวัฒนาการสงสัยว่าความผันผวนของฮอร์โมนเป็นวิธีการตามธรรมชาติเพื่อให้แน่ใจว่าพ่อจะเกาะติดและผูกพันกับลูกน้อยของพวกเขา” ดร. คอร์เตอเนย์อธิบาย

ความผันผวนของฮอร์โมนเหล่านั้น ควบคู่กับการเปลี่ยนแปลงทางประสาทเคมีที่เกิดขึ้นในสมองอันเป็นผลมาจากการอดนอน สามารถสร้างพายุที่สมบูรณ์แบบสำหรับภาวะซึมเศร้าหลังคลอดในผู้ชาย ดร. คอร์เตอเนย์กล่าว

ปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ สำหรับภาวะซึมเศร้าหลังคลอดของพ่อ ได้แก่ ประวัติโรค ความไม่มั่นคงในความสัมพันธ์ ปัญหาทางการเงินหรือความเครียด และทารกป่วยหรือคลอดก่อนกำหนด ผู้ชายที่เคยประสบกับการสูญเสียคนที่รัก—ไม่ว่าจะในวัยผู้ใหญ่ก่อนจะเป็นพ่อแม่หรือตอนโต—ก็มีความเสี่ยงที่จะเป็นโรคซึมเศร้ามากขึ้นเช่นกัน ซาร่า โรเซนควิสท์ นักบำบัดใน Chapel Hill รัฐนอร์ทแคโรไลนา กล่าวว่า “ผู้ปกครองที่ต้องเผชิญกับความวุ่นวายทางอารมณ์และทางสังคมที่ทารกนำเข้ามานั้นมีความเสี่ยงที่จะเป็นโรคซึมเศร้า”

ตัวบ่งชี้ที่ดีที่สุดเกี่ยวกับความเสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้าของผู้ชายก็คือว่าภรรยาของเขาเป็นโรคซึมเศร้าด้วยหรือไม่ “ผู้ชายครึ่งหนึ่งที่คู่ครองของเขามีภาวะซึมเศร้าหลังคลอดมีอาการซึมเศร้า” คอร์เตอเนย์กล่าว “ภาวะซึมเศร้าในทั้งพ่อและแม่อาจส่งผลเสียต่อความสัมพันธ์ของพวกเขาและโดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับลูก ๆ ของพวกเขา”

สัญญาณของภาวะซึมเศร้าหลังคลอดในผู้ชาย

ภาวะซึมเศร้าหลังคลอดแตกต่างจาก Daddy Blues ซึ่งพ่อใหม่หลายคนสามารถสัมผัสได้ ดร. คอร์เตอเนย์กล่าว “ด้วยความเครียดปกติหรือ Daddy Blues ผู้ชายจะรู้สึกดีขึ้นเมื่อเขานอนหลับเพิ่มขึ้นเล็กน้อย ไปออกกำลังกายที่ยิม หรือทานอาหารกลางวันกับเพื่อน แต่ด้วยภาวะซึมเศร้า สิ่งเหล่านี้จะไม่ทำให้เขารู้สึกดีขึ้น อาการจะรุนแรงขึ้นและนานขึ้น หาก ‘ความเศร้า’ อยู่นานเกินสองหรือสามสัปดาห์ อาจเป็นโรคซึมเศร้า และเขาควรได้รับความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตที่เชี่ยวชาญในการทำงานร่วมกับผู้ชาย อาการซึมเศร้าที่ไม่ได้รับการรักษาจะยิ่งแย่ลง”

อาการซึมเศร้าหลังคลอดในผู้ชายที่พบบ่อยมีดังนี้

• ความเศร้า ความหงุดหงิด ความปั่นป่วน และ/หรือความโกรธ
• ความรู้สึกไร้ค่า
• หมดความสนใจในเรื่องเซ็กส์หรือกิจกรรมที่เคยทำให้พวกเขามีความสุข
• การมีส่วนร่วมในพฤติกรรมเสี่ยง เช่น การใช้แอลกอฮอล์หรือยาเสพติด การพนัน หรือการนอกใจ
• หายใจถี่
• ใจสั่น

“ผู้ชายที่เริ่มทำงาน 60 ชั่วโมงต่อสัปดาห์อย่างกะทันหันก็อาจรู้สึกซึมเศร้าเช่นกัน เนื่องจากการหมกมุ่นอยู่กับงานเป็นวิธีที่ผู้ชายจำนวนมากใช้รับมือกับความเครียด” ดร.คอร์เตอเนย์กล่าวเสริม

อาการซึมเศร้าหลังคลอดของผู้ชายจะอยู่ได้นานแค่ไหน? อาการของ PPND อาจคงอยู่เป็นสัปดาห์หรือเป็นเดือนหากไม่ได้รับการรักษา และอาจส่งผลร้ายแรงหากละเลย “แม้ว่าผลกระทบของภาวะซึมเศร้าของพ่อที่มีต่อลูกจะไม่ได้รับการบันทึกไว้เป็นอย่างดีเท่ากับของแม่ แต่เรารู้ว่าพ่อที่เป็นโรคซึมเศร้าไม่ค่อยมีส่วนร่วมกับลูก ๆ ของพวกเขา และอาจนำไปสู่ความล่าช้าทางภาษาเล็กน้อย พฤติกรรมก่อกวน หรือมากกว่านั้นก็คือ อัตราของปัญหาทางสังคมและอารมณ์ในภายหลัง” ดร. พอลสันกล่าว

คุณกำลังมีอาการอยู่หรือเปล่า ?

คุณคิดว่าตัวเองหรือคนที่คุณรักเป็นโรคซึมเศร้าหลังคลอดในผู้ชายอยู่หรือเปล่า ? แนวทางปฏิบัติที่ดีที่สุดคือการขอความช่วยเหลือ—เพื่อเห็นแก่สุขภาพจิตของพ่อและสวัสดิภาพโดยรวมของครอบครัว ระวังอาการเหล่านี้และพูดคุยกับแพทย์หากคุณกังวล

• เขากลายเป็นคนหงุดหงิดหรือกระวนกระวายใจอย่างไม่เคยมีมาก่อนหรือไม่?
• เขาอยู่ห่างจากคู่และลูกหรือไม่?
• เขาเล่นการพนัน ดื่มสุรา เสพยา หรือมีพฤติกรรมเสี่ยงอื่น ๆ หรือไม่?
• เขามีประวัติส่วนตัวหรือประวัติครอบครัวเป็นโรคซึมเศร้าหรือไม่?
• เขาเสียใจ มีน้ำตา หรือไม่สนใจทำในสิ่งที่เขาเคยชอบหรือไม่?
• เขาแสดงความคิดเห็นว่าเขารู้สึกไร้ค่าหรือแบ่งปันความคิดที่จะฆ่าตัวตายหรือไม่?
• เขาใช้เวลาทำงานมากกว่าปกติหรือไม่?
• แม่เด็กก็ทุกข์ทรมานจากภาวะซึมเศร้าหลังคลอดด้วยหรือไม่?

การรักษาภาวะซึมเศร้าหลังคลอดในผู้ชาย

การวิจัยแสดงให้เห็นว่าการบำบัดด้วยการพูดคุยมีประสิทธิภาพมากในการรักษาภาวะซึมเศร้า และสามารถใช้ร่วมกับยาได้ แต่มีการรักษามากมายตั้งแต่แบบดั้งเดิมไปจนถึงแบบทางเลือก สิ่งสำคัญคือผู้ชายควรได้รับความช่วยเหลือ โดยเฉพาะจากผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตที่มีใบอนุญาตและผู้ที่เชี่ยวชาญในการทำงานกับผู้ชาย ดร.คอร์เตอเนย์กล่าว

พยายามต่อไปจนกว่าคุณจะพบการรักษาสุขภาพจิตที่เหมาะกับคุณ คริสติน่า ฮิบเบิร์ต ผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตหลังคลอดและผู้ก่อตั้งองค์กรไม่แสวงหาผลกำไร Arizona Postpartum Wellness Coalition กล่าว เธอจัดทำดีวีดีสำหรับคู่รักหลังคลอดและกล่าวว่าเมื่อเธอนำเสนอในการประชุมประจำปี 2007 เป็นครั้งแรกที่เธอจำได้ว่ามีการสนทนาเกี่ยวกับประสบการณ์หลังคลอดของพ่อ แต่สิ่งสำคัญคือคู่รักทุกคู่ต้องรู้ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับภาวะซึมเศร้าหลังคลอดในผู้ชายที่สำคัญ

“สิ่งสำคัญที่ต้องจำไว้ก็คือผลเสียทั้งหมดของภาวะซึมเศร้าหลังคลอดของพ่อสามารถหลีกเลี่ยงได้” ดร. คอร์เตอเนย์กล่าว “ถึงแม้จะเป็นอาการร้ายแรง—และบางครั้งก็เป็นอันตรายถึงชีวิต—ด้วยการรักษาและการสนับสนุนที่เหมาะสม ผู้ชายก็สามารถฟื้นตัวได้เต็มที่ การขอความช่วยเหลือสามารถช่วยชีวิตผู้ชายหรือการแต่งงานของเขาได้ และถ้าพ่อทำเพื่อตัวเองไม่ได้ เขาควรได้รับความช่วยเหลือเพื่อความผาสุกของลูก”

การตีตราที่มีต่อภาวะซึมเศร้าหลังคลอดในผู้ชาย

สังคมของเรายอมรับในมายาคติทางวัฒนธรรมที่ผู้ชายควรอดทนและเอาจริงเอาจัง ดร. คอร์เตอเนย์ ตั้งข้อสังเกต “ดังนั้น เมื่อผู้ชายเริ่มรู้สึกวิตกกังวล ว่างเปล่า หรือควบคุมไม่ได้ พวกเขาไม่เข้าใจมัน และแน่นอนว่าพวกเขาจะไม่ขอความช่วยเหลือ” ในทางกลับกัน ผู้หญิงมักจะมีเครือข่ายโซเชียลที่ใหญ่กว่า และแบ่งปันเรื่องราวและกลยุทธ์ระหว่างตั้งครรภ์และการใช้ชีวิตในฐานะแม่ สามีของพวกเขามักจะคิดว่าพวกเขาอยู่คนเดียวด้วยความรู้สึกเศร้าหรือกลัวที่จะเป็นพ่อ

ผู้เชี่ยวชาญเชื่อว่าภาวะซึมเศร้าหลังคลอดของพ่ออาจแพร่หลายมากขึ้นในขณะนี้ ส่วนใหญ่เป็นเพราะพ่อรุ่นนี้รู้สึกกดดันด้านจิตใจ สังคม และเศรษฐกิจแบบเดียวกับที่แม่บางคนได้รับประสบการณ์ยาวนาน แนวโน้มที่พ่อต้องอยู่บ้านกับลูกในขณะที่แม่ออกไปทำงานกำลังเป็นที่แพร่หลายมากขึ้น เมื่อคุณแม่ทำงานมากขึ้น พ่อก็ต้องแบกรับการดูแลเด็กและงานบ้านที่มักจะตกเป็นงานของผู้หญิง พวกเขามีความเครียดมากมายและนอนน้อย และสิ่งนี้ ร่วมกับการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน ก็สามารถนำไปสู่ภาวะซึมเศร้าได้

ภาวะซึมเศร้าหลังคลอดของผู้ชายยังคงถูกบดบังอย่างง่ายดายโดยฝ่ายแม่ อาจเป็นเพราะผู้ชายหลายคนค่อนข้างจะระงับความรู้สึกมากกว่าพูดถึงพวกมัน ซึ่งอาจทำให้สถานการณ์ที่บ้านร้อนรุ่มและเต็มไปด้วยความสับสน “ผู้ชายต้องตระหนักว่าภาวะซึมเศร้าเป็นภาวะทางการแพทย์ ไม่ใช่จุดอ่อนของอุปนิสัย” ดร.คอร์เตเนย์กล่าว “สำหรับผู้ชายที่จะยอมรับว่าเขาเป็นโรคซึมเศร้าไม่ใช่ความไม่แมนหรือยอมรับความพ่ายแพ้ แต่เป็นการดูแลชีวิตของเขาเอง”

Motherhood หวังว่าความรู้ที่เพิ่มขึ้นเกี่ยวกับอาการโดยทั่วไปนี้จะเปิดประตูสู่การสนทนาถึงปัญหานี้อย่างจริงจังนะคะ

 

อ่านบทความสำหรับแม่และเด็กอื่นๆที่น่าสนใจได้ที่นี่ >> story.motherhood.co.th

มองหาสินค้าสำหรับแม่และเด็กในราคาสุดพิเศษได้เลยที่ >> Motherhood.co.th